Yazar: Alison Hilton
Kaynak / reference: https://theyardandgarden.com/chelated-liquid-iron-for-lawns/
Translated by Dr. Aydin Demircan, Proffesor of Organic Chemistry.
Çok sayıda toprak iyileştirici ve gübreyle dolu bahçe merkezi rafları arasında, kulağa tanıdık gelen bir tane var. Ancak, ne olduğunu veya nasıl çalıştığını bilmediğiniz için hiç düşünmediniz. Bu durum genellikle şelatlı demir için geçerlidir.
Sağlıklı bir çimin cazibesi, dış mekanlarımızın güzelliğini ve kullanımını artıran yemyeşil, canlı yeşil denizidir. Çimlerin bakımı; derin sulama, biçme ve gübreleme gibi işlemleri içerir ve odak noktası öncelikle çimin kendisidir. Peki ya toprak? Çimlerin büyümesi için verimli bir yuva sağlayan o çok önemli alt tabaka. Altında saklı olan toprak, çimlerin gelişmesi için gereken tüm elementleri içermelidir.
Toprağınızda hayati elementler eksikse, çimler için şelatlı sıvı demir çok değerlidir. Çimler sadece demire doğru erişim ile klorofil (onu yeşil yapan) yapabilir. Bu olmadan, çimleriniz soluk sarımsı bir renge dönüşecektir. Bu duruma kloroz denir. Sadece demir püskürtmek hızlı bir çözüm olabilir ancak uzun sürmeyecektir. Burada, uzun vadeli canlılık için çimlerinizin alt tabakasındaki demir içeriğini iyileştirmenin yollarını tartışacağız.
ÇİMLERE NEDEN SIVI DEMİR EKLEMELİSİNİZ?
Bu sarımsı pus çimlerinize yayılıyorsa, iyi bir toprak testi doğal olarak ne kadar demir bulunduğunu belirleyecektir. Toprakta bol miktarda demir olduğu ancak pH seviyesinin çok yüksek olduğu ortaya çıkabilir. Bu durum, çimlerinizin demirin yanı sıra su ve diğer besin maddelerini emme kabiliyetini de engelleyecektir. PH'ı düşürmek daha iyi erişim sağlayacaktır.
Testler demir eksikliğini gösteriyorsa, bunun nedeni topraktaki besin maddelerinin zamanla süzülmesi olabilir. Bu durum özellikle yoğun yağış alan bölgelerde yaygındır. Sağlıklı büyümeyi destekleyecek kadar verimli olmayan bir alt tabaka ile sonuçlanır. Doğru ürünle değiştirmek sadece çimlerinizin ve toprağınızın sağlığını iyileştirmekle kalmayacak, aynı zamanda genellikle yüksek dozda nitrojeni takip eden tüm aşırı büyüme olmadan çim renginde artan bir canlılığa yol açacaktır.
'ŞELATLI' DEMİR NE ANLAMA GELİR?
Demir, saf haliyle bitkilere pek fayda sağlamaz çünkü su ve oksijene maruz kaldığında doğal olarak paslanır. Küçük miktarlarda olduğunda bu durum çimlerinize zarar vermez. Ancak, pas içeriğinin zaman içinde birikmesine izin verilirse, toprakta demir toksisitesine yol açabilir. 'Şelatlı' formdaki demir, toprağınızdaki demir ile oksijen arasında koruyucu bir bariyer oluşturan metalik olmayan iyonlar eklenerek işlendiğinden çok daha faydalıdır. Bu, demirin paslanmasını ve bir baş belası haline gelmesini önler.
Şelatlama işlemi ayrıca demirin ayrışmasını ve dışarı sızmasını da engeller. Çimlerinizin kökleri için en erişilebilir yerde kalmasına izin verir. Hangi marka şelatlı demir kullanacağınızı seçerken Fe-DTPA, Fe-EDDHA, Fe-EDTA, Fe-EDDHMA ve Fe-HEDTA gibi listeler göreceksiniz. Bunların hepsi, çimler için en iyi sıvı demir türlerinden bazılarının ortak formülleridir
ŞELATLI DEMİR BİR GÜBRE MİDİR?
Şelatlı demir, optimum besin emilimini sağlayan özel olarak formüle edilmiş bir gübredir. Bahçecilik dünyasında ' Tut(tur)ulmuş (Sequestered) demir' olarak adlandırılan bu ürün, çimlerdeki klorozu tedavi etmek için en çok aranan toniklerden biri haline gelmiştir. Bu sararma fenomeniyle etkili bir şekilde mücadele etmek için genellikle sadece bir uygulama gerekir.
Peki, yukarıda bahsedilen çeşitli türler arasındaki fark nedir? Her bir türün etkinliği büyük ölçüde toprağınızın pH seviyesine bağlı olacaktır.
EDTA > 6.0'a kadar olan pH değerlerinde etkilidir
HEDTA > 6.0'a kadar pH'da etkili artı geniş yapraklı herbisit
DTPA > 7.0'a kadar pH değerlerinde etkilidir
EDDHA/EDDHMA > 9.0'a kadar pH değerlerinde etkilidir
ŞELATLI DEMİR TAKVİYESİ NASIL ÇALIŞIR?
Saf veya işlenmemiş demir takviyeleri toprağa eklendiğinde, sonunda pıhtılaşarak katı hale gelmeye başlayacaktır. Bir zamanlar çimlerinize sunmuş olabilecekleri besinleri tamamen erişilemez hale getirir. Demirin 'şelatlanması' işlemi bunun olmasını önlemeye yöneliktir. Çimlerinizin klorofil gelişimi için ihtiyaç duyduğu erişilebilir demir seviyesini korur. Bu da güneş ışığını besine dönüştürmesini sağlar.
Toprağınızın pH değerini test etmeniz önemlidir, böylece farklı türler arasından çimleriniz için en iyi sıvı demirin hangisi olacağını bilirsiniz. Aksi takdirde, demir toksisitesi riskiyle karşı karşıya kalırsınız.
ÇİMLER İÇİN ŞELATLI DEMİR TÜRLERİ
Şelatlı demir ürünleri en hızlı sıvı formda çalışır. Sonuç olarak, yeraltındaki daha mutlu kökler sayesinde yer üstünde daha yeşil bir çim göreceksiniz. Şelatlı sıvı demir, biraz daha yüksek bir fiyatla konsantre olarak veya daha ucuz bir granül veya toz formunda satın alınabilir. Bunların her ikisi de suda çözünür. Şelatlamanın bir diğer faydası da demiri suda çözünebilir hale getirerek uygulamayı çok daha kolay hale getirmesidir.
ŞELATLANMAMIŞ DEMİR SIVI FORMA DÖNÜŞMEZ.
Sıvı demirin yapraklar tarafından emilmediğini, sadece kökler tarafından emildiğini unutmayın. Ancak su emer, bu nedenle toprağı iyileştirirken çimlerinize iyi bir sulama yapmak güzeldir. Birazdan, çimler için en etkili üç sıvı demir seçeneğimi paylaşacağım. Ancak, daha yavaş salınan bir etki için bunların başak ve pelet formları da mevcuttur.
SIVI ŞELATLI DEMİR KONSANTRESİ
Seyreltilmiş sıvı konsantreler hızlı emilim yoluyla kökleri anında besler. Soluk sarı lekelerin günler içinde tersine döndüğünü görebilirsiniz. Hatta bazıları gübreler, böcek ilaçları ve mantar ilaçlarıyla güvenli bir şekilde birleşecek şekilde formüle edilmiştir. (Elbette, seçiminizin uyumlu olduğundan emin olmak için araştırma yapmak önemlidir).
Sıvılar daha uzun kök erişimi için toprakta daha uzun süre kalma eğilimindedir. Ve daha küçük alanlar için bir sulama kabı kullanılarak veya bir hortum aparatı kullanılarak sırılsıklam bir sprey olarak kolayca uygulanır. Şelatlı demir sıvı konsantresi hazırlamanın yoğun emek gerektiren bir süreç olması nedeniyle, farklı seçeneklerin fiyatları biraz daha yüksek olabilir. Ancak, hızlı sonuçlar genellikle buna değer.
GRANÜLLER VEYA PELETLER
Diğer gübrelerde olduğu gibi, yavaş salınımlı şelatlı demir formlarının da faydaları vardır. Önerilen miktarı çimlerin toprağına işlemek, onlara tutarlı bir demir akışı sağlayabilir. Bu gerçekten zaman kazandıran bir yöntemdir çünkü yalnızca bir kez uygulanması gerekir ve ardından besinler her sulamada salınır.
Yağmur mevsiminden önce uygularsanız, harcadığınız çaba daha da azalacaktır. Kuru formlar ayrıca daha uzun raf ömrüne sahip olmanın yanı sıra sezon dışında saklamak için daha kolay ve daha az dağınıktır. Bunların en güzel yanı, çimlerinizin hızlı bir düzeltmeye ihtiyaç duyduğu zamanlar için suda çözünür olmalarıdır.
ŞELATLI DEMİR ÇİVİLER
Demir başaklar bir başka harika yavaş salınımlı seçenektir. Tipik olarak suda çözünür olmasalar da, daha büyüktürler ve bu nedenle çimlerinize (ağaçların ve çalıların yanı sıra) daha az sivri uç uygulanarak yeterli besin sağlayabilirler. Bu da onları zaman kazandıran ve uygun maliyetli bir seçim haline getirir. Ve yine, iyi bir yağmurdan önce ekerseniz, sulamanıza bile gerek kalmaz.
Bunlar tek başına demir içeren veya manganez, magnezyum ve potasyum gibi diğer eser minerallerle desteklenmiş olarak satın alınabilir. Fotosentez istikrarlı bir şekilde geri kazanılacak ve sararan çimleriniz kısa sürede yeşillenecektir. Özellikle de toprağınızın pH seviyesine uygun olanı seçtiğinizde.
SIVI DEMİR ÇİMLERE NE ZAMAN UYGULANMALIDIR?
Sıvı demir doğru koşullar altında uygulandığında çoğu çim çeşidinde optimum sonuçlar elde edilir. Dış ortam sıcaklıkları 15° ila 21°C (60°-70°F) arasında olmalıdır, bu da ilkbaharı çimlerinize şelatlı sıvı demir uygulamaya başlamak için mükemmel bir mevsim haline getirir. Bir önceki sonbahar sizi demir eksikliği olan, sararmış bir çimle baş başa bıraktıysa, ilkbahar uygulamaları bahçenizdeki her şeyin bir anda yeşermesini izlemenizi de sağlayacaktır!
Soğuk kış günlerinde veya aşırı yaz sıcağında kullanmaktan kaçının. Bu, şelatlı demir gübrelerinin çalışma şeklini etkileyecek ve başarılarını engelleyecektir. Çok sıcak günlerde çim bıçaklarına yerleşen sıvı demir yanık hasarına neden olabilir. Peyzaj veya bahçe uzmanınız daha düşük konsantrasyonlarda, zaman içinde kullanmanızı tavsiye ettiyse, ilkbahar ve sonbaharın başları arasında belirli aralıklarla kullanmak en iyisidir. Özellikle de çimleriniz önce biçilmiş ve sulanmışsa.
SIVI DEMİR ÇİMLERE NE SIKLIKTA UYGULANIR?
İyi bir toprak testinin sonuçları sadece toprağınızın demir içeriğini ölçmekle kalmaz, aynı zamanda uygulanacak miktar ve ne sıklıkta uygulanacağı konusunda da size rehberlik edebilir. Elbette, aşırı dozdan kaçınmak için her zaman etiket talimatlarına uymak isteyeceksiniz. Tipik olarak, her uygulama arasında 30 gün olması önerilir. Ancak, burada takip etmeniz gereken bazı sağlam kurallar vardır:
ŞELATLI SIVI DEMİR NASIL UYGULANIR?
Şimdi, test ettiğim birçok ürün arasından en iyi performans gösteren şelatlı sıvı demir ürünleri için ilk üç seçimimi paylaşacağım. Bazıları su ile seyreltilmesi gereken konsantre bir formda gelir. Diğerleri ise önceden karıştırılmış ve kullanıma hazır olarak gelir. Her ikisi de hortumunuzu ve çeyrek boy püskürtücü aparatını kullanarak ileri geri yürürken çimlerinize eşit bir şekilde uygulanabilir. Şelatlı sıvı demir ciltte tahrişe neden olabileceğinden koruyucu giysiler giymek isteyeceksiniz.
Konsantreler tipik olarak ½ çay kaşığı ile 60-85 gr arasında bir miktarın kullanımdan önce önemli miktarda suyla karıştırılmasını önerecektir. Seyreltilecek miktar ne kadar az olursa, sürahi o kadar uzun süre dayanır. Bu da daha ekonomik görünmesini sağlıyor. Yine de, daha yüksek miktarlarda seyreltme gerektiren bazıları aslında daha iyi performans göstermiştir. Paranızın karşılığını almaya odaklanmak en iyi seçeneğiniz olacaktır.
ŞELATLI DEMİRİN İŞE YARAMASI NE KADAR SÜRER?
Çimlerinize şelatlı sıvı demir uygulamanız ile sonuçları görmeniz arasında geçecek süre iki faktöre bağlıdır. Toprağınızdaki demir eksikliğinin ciddiyeti ve en önemlisi pH değeri. Bu nedenle öncelikle toprağınızı test etmeniz önemlidir. Toprağınızın mevcut pH seviyesine uygun doğru sıvı demir ürününü seçmek, ürünün ne kadar hızlı çalışacağı veya çalışıp çalışmayacağı açısından kritik önem taşır.
Bu belirlendikten sonra, doğru ürün yaklaşık 2-4 hafta içinde daha yeşil ve daha gür bir çim ile sonuçlanmalıdır. Bunun nedeni, şelatlı demirin toprağın pH'ına tepki vermesi ve demiri kök emilimi için kullanılabilir hale getirmesi için geçen süredir. Daha sonra, elbette, çimlerinizin bunu işlemesi ve bundan faydalanması gerekir. Benim deneyimlerime göre, daha sağlıklı bir çim ve daha verimli bir toprak için beklemeye değer.
ÇOK FAZLA DEMİR ÇİMİNİZE ZARAR VEREBİLİR Mİ?
Tıpkı diğer toprak iyileştiricileri veya çim gübrelerinde olduğu gibi, bunlar da yalnızca doğru dozajda ve doğru zamanda uygulandıklarında istediğimiz şekilde çalışırlar. Birçok ürün büyük harflerle çimenlere zarar vermediğini iddia eder. Ancak, küçük yazılar bu iddianın yalnızca ürün etikette belirtildiği şekilde kullanıldığında geçerli olduğunu açıklayacaktır. Sağduyu, değil mi?
Ayrıca, çimleriniz bir süre güzel ve yeşil kalabilirken, aşırı demir dozundan sonra, köklerin altında yanarak öldüğünün farkında olmalısınız. Tecrübelerime göre, ürün talimatlarına uyarak yanlış yapamazsınız.
ŞELATLI DEMİR ÇİM YAKABİLİR Mİ?
Evet, şelatlı demir belirli koşullar altında çimi kesinlikle yakabilir. Aşırı doz dışında sıcaklık, nem ve gereksiz besin katkıları gibi diğer faktörler de buna katkıda bulunabilir.
Sıvı demirin çalışma şekli sıcaklığa bağlı olarak değişir. Dış sıcaklıklar çok sıcak veya çok soğuk olduğunda uygulanması çimin yanmasına neden olabilir.
Kuru çimlere sıvı demir uygulamak, köklerin bir seferde çok fazla emmesine neden olarak yanmaya yol açabilir. Uygulamadan hemen önce veya hemen sonra sulama yapmak demirin etkili bir şekilde emilmesini sağlayacaktır.
Toprağınızda zaten bulunan bor gibi besin katkıları da kök ve çim yanmasına neden olabilir.
SIVI DEMİR TOPRAK pH'INI DÜŞÜRÜR MÜ?
Toprak testleri toprağınızın yüksek pH değerine sahip olduğunu gösteriyorsa, daha sağlıklı bir çim için tek seçeneğiniz pH değerini düşürmektir. Yüksek pH seviyeleri demir veya diğer besin maddelerinin emilimini engeller. Toprağınızın pH değerini düşürmeniz gerekiyorsa, bunu yapmanın birkaç yolu vardır. Sıvı demir tek başına bunu yapamaz.
Demir sülfat, alüminyum sülfat veya sülfür gibi pH düşürücü katkı maddelerini içinde bulunduran bir seçeneği tercih etmek gerçekten uygun maliyetli bir seçenek olabilir. Bir fiyat karşılığında iki hedefe ulaşmış olursunuz. Ayrıca 9.0'a kadar farklı pH seviyelerinde çalışan farklı seçenekler de vardır.
